Uzależnienie od komputera – Objawy, przyczyny, leczenie
Współcześnie większość z nas na co dzień korzysta nie tylko z komputerów stacjonarnych i laptopów, ale szeregu urządzeń mobilnych o niemalże identycznej funkcjonalności i dostępie do Internetu. Urządzenia te pomagają nam w pracy, ułatwiają komunikację z najbliższymi, dostarczają informacje i rozrywkę. Niestety, coraz częściej również uzależniają.
Gry online, e-sport, zakupy online czy śmieszne filmiki to łatwy sposób na ucieczkę od realnych problemów i obowiązków. Ucieczkę, która z czasem może spowodować pogorszenie się Twojego stanu zdrowia, relacji z bliskimi i uniemożliwić Ci normalne funkcjonowanie. Czym jest uzależnienie od komputera? Jak się objawia? Jak je leczyć?
Czym jest uzależnienie?
Uzależnienie to bardzo silna, wręcz niepohamowana potrzebowania spożywania danej substancji psychoaktywnej lub wykonywania określonej czynności. Dzięki temu osoba uzależniona czuje się spełniona, spokojna i zadowolona. Mówiąc o uzależnieniach należy zwrócić uwagę na podział na uzależnienia:
- fizyczne,
- behawioralne.
Źródłem uzależnienia fizycznego jest substancja psychoaktywna, która zmienia biochemię mózgu i jednocześnie oddziałuje na cały organizm. Wszelkie próby zachowania abstynencji od tej substancji prowadzą do wystąpienia zespołu abstynencyjnego, który wiąże się z bardzo nieprzyjemnymi objawami fizycznymi i psychicznymi.
Źródłem uzależnienia behawioralnego jest zachowanie. U chorego można zauważyć osłabienie woli, wypalenie emocjonalne, ciągłe poszukiwanie środka uzależniającego, zaniedbywanie obowiązków czy kompulsywne zachowania. Do uzależnień behawioralnych można zaliczyć m.in.: pracoholizm, seksoholizm, uzależnienie od pornografii, hazardu, uzależnienie od Internetu oraz uzależnienie od komputera.
Uzależnienie od komputera
Uzależnienie od komputera, podobnie jak inne formy uzależnień, rozwija się stopniowo. Często rozwój uzależnienia bywa niedostrzegany przez najbliższe otoczenie, jak i uzależnioną osobę. Osoba chora zaczyna spędzać przy komputerze coraz więcej czasu, zaczyna rezygnować ze snu na rzecz rozrywek i aktywności dostarczanych przez komputer, zaniedbuje swoje obowiązki i traci wszystkie inne zainteresowania. Osoba uzależniona często traci poczucie czasu spędzonego przed monitorem. Szczególnie podatne na tę formę uzależnienia są osoby młode – dzieci i nastolatki. Nie należy jednak bagatelizować zagrożenia występującego wśród dorosłych użytkowników komputerów stacjonarnych i laptopów. Również oni mogą paść ofiarą uzależnienia.
Objawy uzależnienia od komputera
To, że dana osoba jest uzależniona od komputera można rozpoznać po zmianach w zachowaniu. Osoby uzależnione:
- spędzają przed monitorem coraz więcej czasu,
- izolują się od innych (rodziny, przyjaciół, znajomych),
- odczuwają rosnącą potrzebę korzystania z komputera,
- zaniedbują obowiązki,
- tracą relacje społeczne,
- zapominają o dotychczasowych zainteresowaniach,
- są konfliktowe.
W chwili, kiedy osoba uzależniona orientuje się, że sposób w jaki korzysta z komputera daleki jest od normalnego i społeczne akceptowanego modelu zaczyna ukrywać swój nałóg. Początkowo jest przekonana, że sama poradzi sobie z ograniczeniem czasu przed monitorem, co niestety nie jest możliwe. Większość uzależnionych nie jest w stanie samodzielnie wyjść z uzależnienia od komputera.
Jakie są przyczyny uzależnienia od komputera?
Uzależnienie od komputera nie opiera się na samym korzystaniu z danego urządzenia. Problem tkwi w konstrukcjach psychicznych i odczuwanych przez osobę uzależnioną emocjach. Dla wielu osób korzystanie z komputera to forma ucieczki od rzeczywistości. Dostęp do niewymagającej rozrywki, która dostarcza pełnego wachlarza emocji jest bardzo kuszący, zwłaszcza dla osób z problemami emocjonalnymi oraz z zaburzeniami lękowymi. Realny świat jest zbyt trudny dla taki osób, dlatego poszukują alternatywy, w której mogą stać się, kim chcą. Komputer daje im dostęp do Internetu, w którym mogą być anonimowi, zyskać bezpieczeństwo oraz osiągać sukcesy, które byłyby nieosiągalne w prawdziwym życiu. Satysfakcja, ekscytacja i rywalizacja w grach, nawiązywanie nowych relacji online i zapominane o rzeczywistych problemach to tylko niektóre mocno uzależniające czynniki nałogu komputerowego.
Uzależnienie od komputera może się pojawić w każdym wieku. Niestety najbardziej narażeni, o czym już wspomnieliśmy, są najmłodsi. Osoby, które nie znają świata sprzed rozwoju nowoczesnych technologii traktują komputer i Internet jako jedyną formę radzenia sobie z problemami i emocjami. Brak zrozumienia w grupie rówieśniczej, a także słabe relacje z rodzicami prowadzą do poszukiwania innych płaszczyzn do zaspokojenia swoich potrzeb, w tym w świecie wirtualnym. To on staje się substytutem rzeczywistości, który wydaje się być o wiele atrakcyjniejszy i bardziej przyjazny.
Jakie mogą być konsekwencje uzależnienia od komputera?
Uzależnienie od komputera, które jest uzależnieniem behawioralnym, w konsekwencjach niewiele różni się od alkoholizmu czy nałogu narkotykowego. Wymienione zachowania mogą prowadzić między innymi do pogłębiającej się wady wzroku, bólów głowy, zmęczenia, bólu kręgosłupa, wad postawy, niedożywienia, a nawet zaniku mięśni i padaczki fotogennej. Chory zmienia swoje zachowania, które wpływają na wszystkie sfery jego życia. U dorosłych pojawiają się narastające problemy finansowe, nierzadko związane z utratą pracy. U dzieci zaś zwykle proces rozpoczyna się od wagarów i gorszych wyników w nauce. Pojawia się, typowa dla każdego nałogu, spirala uzależnienia, która polega na niwelowaniu poczucia winy przy pomocy spędzania czasu przed komputerem. Towarzyszące zmianom zaburzenia nastroju szybko mogą doprowadzić do ciężkiej depresji, bez względu na wiek uzależnionego.
Jak leczyć uzależnienie od komputera?
Leczenie uzależnień behawioralnych nie należy do najłatwiejszych. Problem stanowi m.in. sposób postrzegania uzależnienia, które przez wiele osób nie jest traktowane jako niebezpieczne. W przypadku uzależnienia od komputera dodatkową trudność stanowi fakt, iż we współczesnej rzeczywistości nie sposób funkcjonować w całkowitym oderwaniu od komputerów i urządzeń mobilnych oraz dostępu do Internetu. Oznacza to, że osoba uzależniona jest cały czas narażona na pokusy.
Powszechnie uważa się, że najskuteczniejszą formą leczenia uzależnienia od komputera i Internetu jest terapia w ośrodku zamkniętym. Podczas leczenia wykorzystywane są metody poznawczo – behawioralne, a więc narzędzia, które wykorzystuje się do pracy z osobami uzależnionymi od dopalaczy czy alkoholu. Leczenie ma na celu uświadomienie osobie uzależnionej podstaw jej postępowania, jak również reedukację w zakresie bezpiecznego korzystania z dobrodziejstw nowoczesnych technologii. Bardzo ważne w procesie wychodzenia z nałogu jest wsparcie najbliższego otoczenia. Osoby uzależnione od komputera mogą również korzystać z pomocy grup wsparcia.