Fazy uzależnienia

Uzależnienie w dzisiejszych czasach jest coraz bardziej powszechnym zjawiskiem. Sytuacja spowodowana pandemią niesie ze sobą wiele negatywnych skutków. Ciągła niepewność, brak poczucia bezpieczeństwa i obostrzenia towarzyszą nam od początku. Wywołany przez to silny stres może prowadzić do problemów z funkcjonowaniem. Dodatkowo poczucie niepokoju, które spowodowane jest izolacją społeczną, obawą przed zakażeniem czy strachem przed utratą pracy. Wszystkie te czynniki mają wpływ na znaczne pogorszenie się stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa. Dużo ludzi, szczególnie młode osoby, zaczęło sięgać po różnego rodzaju środki i substancje psychoaktywne oraz leki uspokajające, w celu poradzenia sobie ze stresorami. Jak rozpoznać uzależnienie oraz jego fazy? 

Jak rozpoznać uzależnienie? 

Uzależnienie jest to nabyta potrzeba zażywania jakiejś substancji lub wykonywania pewnej czynności w celu odczucia euforii i przyjemności. Odczuwanie przez organizm przyjemności jest związane z aktywacją w mózgu czegoś w rodzaju nagrody. Podczas dostarczenia jej do organizmu wytwarzana jest dopamina, czyli główny neuroprzekaźnik w naszym organizmie odpowiadający za wiele procesów, w tym wytwarzanie uczucia zadowolenia. Uzależnić się możemy od każdej substancji oraz czynności. Dodatkowo można jednocześnie uzależnić się od kilku środków. Uzależnienia mogą być spowodowane przeróżnymi czynnikami: 

• Czynnikami psychologicznymi mogą być na przykład chęci dorównania innym w byciu towarzyskim lub poprawa nastroju. 
• Czynniki społeczne oznaczają wpływ otoczenia na styl życia i spożywanie konkretnych substancji. 
• Czynniki duchowe to między innymi wartości, normy moralne lub aspiracje. Brak poczucia bycia potrzebnym, uczucie pustki może wpływać na sięganie po substancje uzależniające. 
• Czynnikami biologicznymi mogą być zaburzenia i choroby psychiczne. Dlatego tak ważna jest diagnoza, często zdarza się, że pacjenci mają podwójną diagnozę i w takim wypadku trzeba leczyć jednocześnie oba problemy. 
• Czynniki genetyczne, czyli wpływ wychowania oraz rodziny na dziedziczenie uzależnień. 
• Osobiste przekonania – to jak odbieramy świat, nasze przekonania mają wpływ na to jak widzimy rzeczywistość, u osób uzależnionych pod wpływem sytuacji stresowej lub niespełniającej ich oczekiwań pojawia się przekonanie, że jest dobry moment na spożycie substancji psychoaktywnej. 

Jakie są rodzaje uzależnień? 

Występują uzależnienia behawioralne i chemiczne. Uzależnienie behawioralne polega na ciągłej potrzebie powtarzania pewnej czynności w celu uzyskania satysfakcji, przyjemności i psychicznego spokoju. Takimi uzależnieniami mogą być: pracoholizm, seksoholizm, hazard czy zakupoholizm. Są to zachowania kompulsywne, nad którymi człowiek nie jest w stanie sam zapanować. Mają negatywny wpływ na funkcjonowanie, nie jest to uzależnienie, przy którym występuje chęć brania substancji psychoaktywnych, ale skutki są takie same jak w przypadku uzależnienia na przykład od narkotyków. Natomiast uzależnienie chemiczne to rodzaj uzależnienia, który pojawia się w momencie poczucia silnej, ciągłej potrzeby przyjmowania różnych substancji pomimo, że mają negatywny wpływ na życie. Osoba uzależniona od alkoholu, narkotyków czy leków uspokajających zwiększa stopniowo swoje dawki, rezygnuje ze wszystkich dotychczasowych zadań i zainteresowań. 

Fazy uzależnień 

Pierwszą fazą jest faza wstępna. Może ona trwać bardzo długi czas i nie wykazywać się specjalnie charakterystycznymi objawami. Coraz częściej zaczyna się czuć potrzebę na przykład napicia się alkoholu. W tej fazie człowiek zaczyna zdawać sobie sprawę z tego, że konkretna substancja przynosi mu odprężenie i wewnętrzny spokój. Z coraz większą częstotliwością będzie przyjmować substancję, jego tolerancja na nią będzie wzrastać.

Faza ostrzegawcza to drugi etap uzależnienia. Dana substancja – narkotyki czy alkohol, stają się niezbędnym środkiem na rozładowanie emocji, poprawę humoru, ukojenie nerwów. Osoba uzależniona wciąż szuka okazji, żeby przyjmować substancje w towarzystwie, bierze lub pije wtedy coraz więcej. Potrzebuje znacznie więcej, żeby osiągnąć odpowiedni efekt. W tym wypadku często możemy zauważyć zmiany w zachowaniu po przyjęciu substancji, zdarzają się również przypadki tak zwanego urwanego filmu. Czasami osoby uzależnione mogą sięgać po substancję w samotności i nie dopuszczają do siebie myśli, że mogą mieć problem. 

Trzecia faza – faza krytyczna. Na tym etapie następuje totalna utrata kontroli nad przyjmowaniem substancji. Jedna dawka lub jeden kieliszek może spowodować, że osoba chora będzie przyjmować substancję tak długo aż nie straci świadomości. Konieczność sięgnięcia po narkotyk lub alkohol jest odczuwana jako silna potrzeba, przymus. Może objawiać się również krótkimi objawami abstynencji na zmianę z nieprzerwanym przyjmowaniem używki. 

Faza chroniczna jest ostatnim etapem uzależnienia. Napicie się alkoholu lub przyjęcie substancji staje się jego priorytetem już po przebudzeniu się. Na tym etapie tolerancja na substancje zmniejsza się, wystarczy o wiele mniejsza ilość, żeby wprowadzić się w oczekiwany stan. Pojawiają się objawy zespołu abstynencyjnego: bóle głowy, drżenie rąk, wymioty, nudności. Dodatkowo można zauważyć osłabione procesy myślowe, stany lękowe, psychozę.