Czym jest siecioholizm? – Objawy, przyczyny, leczenie
Nowe technologie bezpowrotnie zdominowały świat. Swoją popularność zawdzięczają licznym zaletom, nie są jednak wolne od zagrożeń. Uzależnienie od Internetu to choroba XXI wieku. Powstaje z wielu powodów i może się wyrażać w różnych formach. Powszechnie uważa się, że siecioholizm zagraża wyłącznie dzieciom i młodzieży, jednak ofiarą nałogu może paść każdy. Czym dokładnie jest uzależnienie od Internetu? Jak się objawia? Jak je leczyć?
Czym jest uzależnienie?
Mianem uzależnienia definiujemy nabyty stan zaburzenia zdrowia psychicznego i fizycznego, który charakteryzuje się stałym lub okresowym przymusem wykonywania określonej czynności czy też zażywania psychoaktywnej substancji chemicznej. Dodatkowo uzależnienia możemy podzielić na:
- fizjologiczne,
- psychiczne.
Uzależnienia fizjologiczne polegają na uzależnieniu od konkretnej substancji, która wpływa na układ nerwowy. Jej odstawienie powoduje objawy zespołu abstynencyjnego, które przyjmują postać objawów fizycznych i psychicznych. Uzależnienia psychiczne wiążą się z silną koniecznością zaspokojenia swoich potrzeb w celu uzyskania satysfakcji, przyjemności i psychicznego spokoju poprzez wykonywanie różnych czynności. Siecioholizm jest przykładem uzależnienia psychologicznego, a mówiąc bardziej precyzyjnie behawioralnego.
Charakterystyka uzależnień behawioralnych
Każde uzależnienie posiada cechy wspólne dla wszystkich. Osoby uzależnione posługują się podobnymi schematami myślowymi. To co ich różni, to czynność bez której nie mogą się obyć. Uzależnienie behawioralne cechuje się:
- fizycznym wyniszczeniem organizmu,
- brakiem zainteresowania światem zewnętrznym,
- zanikiem dotychczasowych zainteresowań,
- brakiem chęci spotykania się z bliskimi,
- oszukiwaniem się,
- wynajdowaniem usprawiedliwień dla wykonywanej czynności,
- wzrostem popędu związanego z poszukiwaniem środka uzależniającego,
- osłabieniem woli,
- natręctwami myślowymi,
- obniżeniem efektu przyjemności.
Objawy siecioholizmu
Dynamiczny rozwój technologii wiąże się z rozwojem zupełnie nowego obszaru uzależnień behawioralnych, o których kilkanaście lat temu jeszcze nikt nie słyszał. Wraz z coraz szerszym dostępem do Internetu – przewodowego i bezprzewodowego w urządzeniach stacjonarnych i mobilnych – coraz więcej osób pada ofiarą siecioholizmu. Uzależnienie objawia się:
- uporczywym korzystaniem z Internetu mimo negatywnego wpływu podejmowanych działań na zdrowie i stosunki społeczne,
- silnym pragnieniem i poczuciem przymusu korzystania z dostępu do Internetu,
- chęcią bycia aktywnym na portalach społecznościowych, ciągłym sprawdzaniem wiadomości i tych samych aplikacji,
- utrata zainteresowań,
- trudnościami z samokontrolą dotyczącą powstrzymywania się od korzystania z Internetu,
- poświęcaniem coraz większej ilości czasu na aktywność online,
- wystąpieniem zespołu abstynencyjnego.
Przyczyny uzależnienia od Internetu
U podstaw siecioholizmu leży wiele przyczyn. Internet to atrakcyjne medium, dzięki któremu każdy zyskuje swobodę wyrażania swoich opinii, anonimowość i możliwość dołączenia do grupy reprezentującej bliskie mu poglądy. Najczęściej występującą manifestacją uzależnienia od Internetu jest potrzeba ciągłej komunikacji. Wyrasta ona m.in. z:
- braku odpowiedniej wiedzy na temat budowania relacji z ludźmi i umiejętności interpersonalnych,
- możliwości swobodnego kreowania siebie i swojego wizerunku w ramach mediów społecznościowych,
- braku predyspozycji do wyrażania swoich poglądów i opinii na forum.
Osoby, które doświadczają trudności w funkcjonowaniu w społeczeństwie bardzo szybko zatracają się w wirtualnej rzeczywistości, która daje im swobodę komunikacji na dowolny temat.
Drugą częstą przyczyną uzależnienia od Internetu jest stres, a właściwie próby odreagowania stresu. Internet oferuje szeroki wachlarz biernej rozrywki, z której możemy korzystać niezależnie od miejsca i czasu. Nie wymaga ona od nas aktywności fizycznej, ani intelektualnej. Dla osób zmagających się ze stresem w życiu zawodowym czy prywatnym taka forma odreagowania jest bardzo kusząca. Niestety z czasem nasza odporność na internetowy relaks wzrasta, w związku z czym poświęcamy coraz więcej czasu na przeglądanie różnych treści lub gry online. Na szczęście istnieje wiele sposobów na to, żeby korzystać z dobrodziejstw nowoczesnych technologii, jednocześnie unikając uzależnienia od Internetu.
Formy uzależnienia od Internetu
Internet to niezwykłe medium, w ramach którego użytkownik otrzymuje dostęp do rozmaitych platform krajowych i zagranicznych. To otwiera przed nami praktycznie nieograniczone możliwości komunikacji z innymi, wymiany informacji i kreowania własnego wizerunku. To jak wiele dzieje się w Internecie wpływa na dużą dywersyfikację manifestacji siecioholizmu, który może się objawiać m.in. jako:
- nieodparta potrzeba ciągłego dostępu do aktualnych informacji (notoryczne sprawdzanie serwisów informacyjnych krajowych i zagranicznych),
- nieodparta potrzeba bycia w stałym kontakcie z innymi użytkownikami mediów społecznościowych, forów internetowych lub innych platform służących komunikacji i wymianie informacji (potrzeba natychmiastowej odpowiedzi na każdą ich aktywność w sieci),
- nieodparta potrzeba kontynuowania gry online (szczególnie w przypadku gier strategicznych osoby uzależnione mają poczucie, że ich nieobecność w świecie gry może skutkować porażką zespołu lub przynieść inne negatywne konsekwencje).
Jak leczyć siecioholizm?
Leczenie uzależnień behawioralnych, podobnie jak uzależnień fizjologicznych, wymaga odpowiedniego podejścia terapeutycznego. Jest to długotrwały proces, który musi rozpocząć się od uświadomienia sobie przez chorego jego problemu. Niezbędna jest również silna wola i determinacja do walki z nałogiem.
Jednym ze sposobów leczenia siecioholizmu jest terapia w ośrodku zamkniętym. Uważa się, że ta forma leczenia przynosi najlepsze rezultaty. Podczas terapii zazwyczaj wykorzystywane są techniki poznawczo-behawioralne, które są stosowane także w przypadku leczenia uzależnienia od substancji psychoaktywnych. Obok zrozumienia podłoża problemu osoba uzależniona uczy się również funkcjonować w otoczeniu nowoczesnych technologii w taki sposób, aby wykorzystywać ich zalety m.in. w życiu zawodowym, jednocześnie nie traktując ich jako formy ucieczki od problemów dnia codziennego. To bardzo duże wyzwanie, ponieważ zachowanie całkowitej abstynencji od Internetu we współczesnym świecie jest nie tyle niemożliwe, ile znacząco upośledza możliwości jednostki do partycypowania w różnych aktywnościach, czy nawet korzystania z usług bankowych.