Co wpływa na uzależnienia?

Uzależnienie jest często występującym zjawiskiem, które pojawia się bez względu na wiek, płeć czy status społeczny. Dużo ludzi zaczęło sięgać po różnego rodzaju środki i substancje psychoaktywne oraz leki uspokajające, w celu poradzenia sobie z najbardziej stresującymi sytuacjami. Przedmiotem uzależnienia może być praktycznie wszystko. Oprócz substancji często są to również zachowania. Osoby uzależnione nie potrafią racjonalnie ocenić sytuacji, mają skłonności destrukcyjne i żyją w zaprzeczeniu, co do swojej choroby. Dlatego jest to tak niebezpieczne i każde uzależnienie trzeba leczyć. Jednak co ma wpływ na powstawanie uzależnienia? 

Czym jest uzależnienie? 

Uzależnienie jest to kompleks zjawisk behawioralnych, fizjologicznych i poznawczych, wśród których przyjmowanie danej substancji lub wykonywanie pewnych czynności jest ważniejsze niż inne rzeczy. Początkiem każdego uzależnienia jest odczuwanie przyjemności i satysfakcji. Dopamina jest tutaj kluczowym czynnikiem. Uzależnienie psychiczne nie prowadzi do niebezpiecznych zmian fizjologicznych, ale jest odpowiedzialne za kompulsywne wykonywanie pewnych czynności. Mogą to być: seksoholizm, hazard, pracoholizm, zakupoholizm. Natomiast uzależnienie fizyczne wiąże się z silną, nabytą potrzebą zażywania substancji psychoaktywnych – alkoholizm, narkomania, lekomania. 

Natomiast należy pamiętać, że niezależnie od przedmiotu uzależnienia, każde jest chorobą i ma bardzo destrukcyjny wpływ na wszystkie dziedziny życia. Wpływ może tu mieć podłoże genetyczne oraz środowisko, w którym się dorastało. Uzależnienia mogą być spowodowane przeróżnymi czynnikami, które mogą przyczynić się do powstania nie jednego, lecz kilku uzależnień jednocześnie. 

• Czynnikami psychologicznymi mogą być na przykład chęci dorównania innym w byciu towarzyskim lub poprawa nastroju. 
• Czynniki społeczne oznaczają wpływ otoczenia na styl życia i spożywanie konkretnych substancji. 
• Czynniki duchowe to między innymi wartości, normy moralne lub aspiracje. Brak poczucia bycia potrzebnym, uczucie pustki może wpływać na sięganie po substancje uzależniające. 
• Czynnikami biologicznymi mogą być zaburzenia i choroby psychiczne. Dlatego tak ważna jest diagnoza, często zdarza się, że pacjenci mają podwójną diagnozę i w takim wypadku trzeba leczyć jednocześnie oba problemy. 
• Czynniki genetyczne, czyli wpływ wychowania oraz rodziny na dziedziczenie uzależnień. 
• Osobiste przekonania – to jak odbieramy świat, nasze przekonania mają wpływ na to jak widzimy rzeczywistość, u osób uzależnionych pod wpływem sytuacji stresowej lub niespełniającej ich oczekiwań pojawia się przekonanie, że jest dobry moment na spożycie substancji psychoaktywnej. 

Mechanizmy psychologiczne 

Powstawanie uzależnień regulują trzy mechanizmy psychologiczne, które umożliwiają organizmowi prawidłowe funkcjonowanie. Jest to mechanizm nałogowego regulowania uczuć, mechanizm iluzji i zaprzeczania oraz mechanizm rozproszonego i rozdwojonego “ja”. Mają one wpływ na system funkcjonowania chorego – to za ich sprawą koniecznością staje się przyjmowanie wybranej substancji lub wykonywanej pewnej czynności. Każde wydarzenie czy pojawienie się silnych emocji może mieć wpływ na odczuwanie pragnienia szkodliwej substancji lub czynności. 

Od czasu do czasu u uzależnionego mogą występować przebłyski świadomości, podczas których docierają do niego sygnały  o stopniu zaawansowania jego nałogu i szkodach, jakie wyrządza na wielu płaszczyznach. Wówczas zaczyna odczuwać wstyd, dzięki któremu na pewien czas odstawia czynniki uzależniające. Taki stan trwa jednak tylko chwilę, gdyż po niedługim czasie włącza się mechanizm iluzji i zaprzeczania, przez co wszystko wraca do dawnego stanu. 

Przyczyn powstawania uzależnień może być wiele. Na rozwój mają wpływ czynniki biologiczne oraz środowiskowe. Co ciekawe do rozwoju uzależnienia może przyczynić się narcystyczne wychowanie lub bardzo niskie poczucie własnej wartości. Te dwie przeciwności mogą prowadzić do powstawania uzależnienia. Osoby, które nadmiernie poczuwają się i nie potrafią realnie ocenić sytuacji częściej są podatni na zażywanie substancji psychoaktywnych. Z drugiej strony osoby, które są niepewne “własnego ja” próbują podnieść swoją samoocenę i przyjmują substancję żeby się lepiej poczuć. Bodźcem może być trudne wydarzenie życiowe, na przykład rozstanie, utrata pracy, rozwód. Osoby uzależnione podejmują czynności pod wpływem impulsów, którym nie mogą się oprzeć. 

Najczęściej występujące uzależnienia

Uzależnić możemy się od wszystkiego i bez względu na czynnik uzależniający niesie to za sobą szkodliwe działanie na życie społeczne, zawodowe, prowadzi często do powstania długów, a w skrajnych przypadkach kończy się śmiercią. Nie należy się jednak poddawać, gdyż pomimo, że walka z nałogami jest trudna, nie jest ona możliwa. Należy podejmować działania jak najszybciej, wówczas efekty pojawią się szybciej i będą bardziej stabilne. Zawsze nieocenioną pomocą jest wsparcie najbliższych osób, które także dotyka uzależnienie ich bliskiego.