Dopalacze – co to?

Większość z nas doskonale zdaje sobie sprawę z faktu, że dopalacze są niebezpiecznie. Nie każdy jest jednak w stanie odpowiedzieć na pytanie, czym są dopalacze i jak wpływają na nasz organizm.

W poniższym artykule skupimy się na tym, jak definiuje się dopalacze i postaramy się rozszerzyć temat zagrożeń związanych z ich zażywaniem.

Czym są dopalacze?

Określenie „dopalacze” odnosi się do środków zastępczych i nowych substancji psychoaktywnych bazujących na składnikach naturalnych lub syntetycznych. Na temat składu dopalaczy pisaliśmy już w osobnym artykule. Bezpośrednio po wprowadzeniu do ludzkiego organizmu dopalacze oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy. Wywołują czasową zmianę świadomości, postrzegania, zachowania, a także nastrojów. Początkowo pojęcie to było używane potocznie w kontekście substancji lub ich mieszanek o rzekomym bądź faktycznym działaniu psychoaktywnym, nieznajdujących się na liście substancji kontrolowanych przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Obecnie jako dopalacze kwalifikuje się:

• narkotyki,
• nowe substancje psychoaktywne,
• nieewidencjonowane jeszcze substancje psychoaktywne,
• substancje zastępcze.

Wraz z nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej posiadanie dopalaczy stało się nielegalne.

Kiedy dopalacze pojawiły się w obiegu?

Pierwsze dopalacze pojawiły się już w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku w Stanach Zjednoczonych. Substancje te bardzo szybko rozpowszechniły się w Europie. Rozkwit tego rynku datuje się na początek XXI wieku. Popularyzacja dostępu do sieci Internet w tym czasie spowodowała:

• nieograniczony dostęp do informacji i możliwości produkowania niezliczonych ilości nowych substancji psychoaktywnych,
• możliwość anonimowego dotarcia do użytkowników i dystrybucji dopalaczy za pośrednictwem portali internetowych.

Wówczas dopalacze były substancjami nowymi i nieznanymi, które nie od razu zostały rozpoznane jako zagrożenie. Najlepiej świadczy o tym fakt, iż w roku 2008 dopalacze były dostępne w Polsce w sprzedaży stacjonarnej i wysyłkowej. Obecnie handel nimi, ze względu na nowe regulacje prawne, jest bardziej subtelny, co w cale nie oznacza ograniczonego dostępu do substancji psychoaktywnych. Dopalacze można zamówić nawet z dostawą do domu.

Osoby dążące do legalizacji sprzedaży i dystrybucji dopalaczy podnosiły argument, iż nowe substancje nie są narkotykami. I rzeczywiście, w 2008 roku nie były, ponieważ nie znajdowały się na liście substancji kontrolowanych przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. To jednak nie zmienia faktu, iż dopalacze od początku w swoim działaniu niczym nie różniły się od narkotyków. Podobnie jak substancje sklasyfikowane oddziałują one na nasz ośrodkowy układ nerwowy. Odrębna nazwa nie świadczy w tym przypadku o innym działaniu, a jest wyłącznie wynikiem kontekstu kulturowego, historycznego i prawnego, w którym przez lata funkcjonowały nowe substancje.

W jaki sposób działają dopalacze?

Dopalacze oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy. Ich zażywanie skutkuje zmianą świadomości, nastroju, a także zachowania. Stan, w który może się wprowadzić użytkownik jest bezpośrednio zależny od właściwości konkretnej substancji. Podobnie jak w przypadku narkotyków wyróżniamy kilka rodzajów dopalaczy, które oddziałują  na ośrodkowy układ nerwowy w różnoraki sposób. To substancje hamujące i stymulujące oraz substancje o działaniu halucynogennym.

Jaką postać przyjmują dopalacze?

Dopalacze występują w różnych formach. Duża różnorodność i dostępność substancji sugeruje potencjalnemu użytkownikowi ich bezpieczeństwo, co jest oczywiście niezgodne ze stanem faktycznym. Niezależnie od formy, jaką przyjmuje substancja psychoaktywna określana mianem dopalacza ma działanie silnie uzależniające i bardzo negatywnie wpływa na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka.

Formy, w jakich dopalacze są  najczęściej spotykane, a zarazem najłatwiej dostępne obejmują:

• tabletki i proszki,
• pigułki i znaczki,
• kadzidełka, susze roślinne.

Więcej o rodzajach dopalaczy przeczytasz w naszym osobnym artykule.

Jak rozpoznać zatrucie dopalaczami?

Wiele osób wciąż nie postrzega dopalaczy w kategorii zagrożenia. Istnieje powszechne przekonanie, że są znacznie mniej szkodliwe niż narkotyki, w związku z czym można po nie sięgać jak po standardowe używki (alkohol, papierosy). W rzeczywistości, dopalacze są substancjami silnie uzależniającymi, co prowadzi do ich nadmiernego spożywania i negatywnych skutków ubocznych. Spożywanie dopalaczy degraduje tkanki w mózgu, co przekłada się na:

• problemy z koncentracją,
• nadmierną senność,
• stany lękowe,
• napady agresji.

W skrajnych przypadkach może nawet dojść do zatrucia dopalaczami, które objawia się silnymi bólami głowy, nudnościami i wymiotami. Pojawia się również kłucie w klatce piersiowej i zaburzeń ciśnienia tętniczego. Efektem zatrucia może być zawał serca, śpiączka lub udar mózgu.

Dopalacze są substancjami silnie uzależniającymi. Zerwanie z dopalaczami nie jest łatwe i wymaga profesjonalnej pomocy. Jak w przypadku każdej innej formy uzależnienia, jedynym sposobem na powrót do trzeźwości jest terapia uzależnień od dopalaczy. Fachową pomoc można uzyskać w wyspecjalizowanym ośrodku leczenia uzależnień.