Jakie substancje powodują uzależnienia?

Uzależnienia to obecnie często występujący problem społeczny. Uzależnić można się od wielu substancji, a nawet czynności. W zależności od konkretnej substancji mogą występować inne objawy ich przyjmowania. Ciągła potrzeba zażywania substancji lub wykonywania danej czynności niesie za sobą wiele negatywnych skutków. 

Czym jest uzależnienie?

Uzależnienie jest to moment, w którym czynność, która sprzyjała przyjemności stała się przymusem. Na samym początku zawsze odczuwana jest przyjemność i satysfakcja. Charakteryzuje się okresowym lub stałym przymusem wykonywania określonej czynności lub zażywania psychoaktywnej substancji. Diagnozowanie i leczenie uzależnień odbywa się między innymi w oparciu o klasyfikację chorób ICD – 10 i DSM IV. Uzależnienia można podzielić na fizyczne i psychiczne. Badania wykazują, iż uzależnienie jest chemicznym zaburzeniem w mózgu. Niektóre osoby mogą również posiadać genetyczne predyspozycje do popadania w nałogi. Dlatego też często zdarzają się nawroty choroby lub po prostu niepowodzenia w procesie leczenia. Jedynym skutecznym rozwiązaniem jednak jest terapia uzależnień, która może być przeprowadzana w różny sposób.

Uzależnienie fizyczne 

Jest to silna potrzeba stałego zażywania substancji, a zaprzestanie prowadzi do dolegliwości somatycznych – biegunki, bezsenność, wymioty, bóle głowy. Wiążą się one z konkretnymi zachowaniami, które mają wpływ na organizm. Dostarczenie substancji psychoaktywnej do organizmu powoduje odczuwanie pozytywnego wpływu na samopoczucie. Odstawienie prowadzi do zespołu abstynencyjnego, który związany jest z negatywnymi odczuciami, a w najgorszych przypadkach do śmierci. Przykładami takiego uzależnienia mogą być: alkoholizm, narkomania, lekomania, uzależnienie od nikotyny czy cukru. 

Uzależnienie psychiczne 

To uzależnienie jest silną potrzebą wykonywania czynności, odczuwania konkretnych emocji lub przyjmowania substancji, która nie prowadzi do poważnych fizjologicznych następstw. Mają one wpływ na ośrodek nagrody w mózgu. Osoba uzależniona odczuwa ciągłą potrzebę zaspokajania pewnych potrzeb. Ludzie uzależniają się od zachowań, ponieważ szukają w nich ekscytacji i przyjemności, ukojenia swoich emocji, oraz sposobu na radzenie sobie z wyzwaniami życiowymi, które bez tego wydawałyby się zbyt trudne do udźwignięcia. 

Obie te grupy mogą mieć podobne objawy i przynosić tak samo negatywne następstwa. W wielu przypadkach osoby uzależniają się chcąc dopasować się do rówieśników i kultury, nierzadko dzieje się tak wbrew ich woli. Narkotyki oraz inne używki w takim momencie są najważniejszą rzeczą w życiu chorego i prowadzą do rezygnacji ze swoich dotychczasowych zajęć. Człowiek jest w stanie uzależnić się psychicznie oraz fizycznie od każdego środka oraz zachowania, które przynoszą pozytywne doznania naszemu mózgowi. 

Substancje powodujące uzależnienia 

Substancje, które mają wpływ na powstawanie uzależnień mogą dzielić się na kilka grup. Uzależnienia powstają poprzez działanie różnych psychologicznych mechanizmów, które mogą uniemożliwić prawidłowe funkcjonowanie. Każdy stan emocjonalny może wpłynąć na pragnienie szkodliwej substancji, to dodatkowo uruchamia bezbronność i nieprawidłową orientację wobec pojawiających się zagrożeń. 

Substancje powodujące uzależnienia to wszystkie środki, które mają właściwości psychotropowe. Ich częste spożywanie prowadzi właśnie do nawyku. Działają one w dużym stopniu na szereg układów neuroprzekaźnikowych. Efektem tego jest pobudzenie układu nagrody w mózgu skutkujące doznawaniem pozytywnych uczuć – euforii, radości, pobudzenia, odprężenia. Mogą to być substancje, które są nielegalne – narkotyki lub takie, które można dostać bez problemu – papierosy, alkohol, leki bez recepty. 

Alkohol

Uzależnienie od alkoholu nazywa się alkoholizmem. Jest to okresowe picie alkoholu, które ma na celu doznanie działania psychicznego jakie on powoduje i uniknięcie złego samopoczucia wynikające z odstawienia. Istotą alkoholizmu jest uzależnienie psychiczne i fizyczne. Dodatkowo jest to choroba pierwotna, czyli przyczynia się do powstawania wielu innych dolegliwości.  

Opioidy 

Jest to grupa substancji naturalnych oraz syntetycznych wiążących się z receptorami opioidowymi. Naturalne substancje to opiaty, czyli takie, które są bezpośrednio wyekstrahowane z opium – suszonego soku z niedojrzałych makówek lekarskich. Jest to na przykład morfina, kodeina i papaweryna. Opiaty zmodyfikowane chemicznie to substancje mające działanie zbliżone do naturalnych, ale dające silniejsze efekty, na przykład heroina. Niektóre opioidy występują naturalnie w organizmie człowieka – endorfiny, dynorfiny. Wszystkie opioidy są stosowane w walce z bardzo silnym bólem. Mają na celu opanowanie przewlekłego bólu. Są one najbardziej uzależniającymi substancjami znanymi człowiekowi.  

Nikotyna

Jest to substancja występująca naturalnie w liściach i korzeniach tytoniu szlachetnego. W momencie palenia papierosa – nikotyna działa w kilka sekund, czyli niemal natychmiastowo. Palenie papierosów prowadzi do podwyższenia poziomu dopaminy w mózgu, co jest efektem charakterystycznym dla wielu substancji uzależniających. 

Barbiturany

Są to leki nasenne, znieczulające i przeciwpadaczkowe. Mają silne właściwości uzależniające, przy dłuższym stosowaniu dochodzi do uzależnienia psychicznego i fizycznego. Skutki przyjmowania barbituranów: rozluźnienie, uspokojenie, euforia, pobudzenie na zmianę z sennością, lęki, problemy z pamięcią. 

Benzodiazepiny 

To grupa leków sprzedawanych na receptę o działaniu przeciwlękowym, uspokajającym, nasennym, amnestycznym i miorelaksacyjnym. Wszystkie benzodiazepiny mogą wywołać też działania paradoksalne – niepokój, pobudzenie.