Jak wyjść z uzależnienia od leków?

Uzależnienia są powszechnie występującym zjawiskiem. Większość z nich wywołuje podobne objawy jednak różnią się substancją, która je powoduje. Coraz częściej występującym uzależnieniem jest lekomania. Jest niezwykle niebezpiecznym uzależnieniem, które niesie ze sobą mnóstwo skutków ubocznych. Stosowanie leków niezgodnie z zaleceniami lekarza, a bardzo często bez jego wiedzy, może być niezwykle groźne. Jest wiele rodzajów lekarstw,  od których można się uzależnić. Najczęstszą przyczyną pojawienia się lekomanii jest chęć uśmierzenia bólu fizycznego i psychicznego. 

Charakterystyka lekomanii 

Lekomania jest uzależnieniem od leków, celem przyjmowania leków jest doznanie oczekiwanego efektu psychicznego lub fizycznego lub uniknięcie nieprzyjemnych i bolesnych doznań związanych z brakiem leku. Problemem jest to, że osoba przyjmująca leki musi brać coraz większe dawki dla otrzymania pożądanego efektu. Nasila to niebezpieczeństwo przedawkowania leków i wystąpienie efektów niepożądanych. Uzależnienie od środków farmaceutycznych wpływa na procesy metaboliczne przeprowadzane przez organizm. 

Lekomania jest rodzajem toksykomanii, czyli nadmiernego, okresowego lub systematycznego przyjmowania substancji działających szkodliwie na organizm człowieka. Prowadzi ona do rozwoju nałogu i uzależnienia. Istnieje kilka typów toksykologii według klasyfikacji WHO: morfinowy, barbituranowo – alkoholowy, kokainowy, cannabis, amfetaminowy, khat, substancji halucynogennych, lotnych rozpuszczalników. Toksykomania wywołuje stan psychiczny lub fizyczny wynikający z interakcji leku z organizmem, charakteryzuje się zmianami zachowania i przymusem zażywania leku. 

Substancje powodujące uzależnienie 

Wszystkie substancje zawarte w lekarstwach są modulatorami receptorów GABA, co oznacza, że skutkują krzyżową tolerancją. Osoba uzależniona od jednego ze środków jest zagrożona nawrotem uzależnienia w przypadku zażycia innej z tej grupy. Dzięki temu syndromy zespołu abstynencyjnego można zlikwidować używając najmniej szkodliwej substancji – diazepamu. Szczególną ostrożność należy zachować podczas kuracji lekami z grupy opioidów, benzodiazepin oraz barbituranów. Najsilniej uzależniają leki uspokajające, dopingujące, euforyzujące oraz nasenne. Uzależnienie mogą spowodować również tabletki przeciwbólowe i hormonalne. 

Przyczyn uzależnienia może być wiele, ciężko je jednoznacznie określić. Bardzo często lekomania występuje przed 20 rokiem życia, w szczególności wśród osób z różnego rodzaju zaburzeniami – lękowymi, depresyjnymi, somatyzacyjnymi. Przyczyną może być również podatność na uzależnienia i nadużywanie niektórych substancji – alkoholu, narkotyków. Można powiedzieć, że lekomania pojawia się przy zaburzeniach psychicznych, chorobach somatycznych, u osób samotnych, znerwicowanych oraz u hipochondryków. 

Dodatkowo leki są bardzo łatwo dostępne, te bez recepty możemy dostać w każdym sklepie, aptece czy stacji benzynowej. Wszechobecność i sugestywność kampanii reklamowych także przyczynia się do częstszego stosowania tych substancji. 

Jakie substancje najczęściej uzależniają? 

Uzależnienie od leków najczęściej wywołują środki: nasenne, przeciwbólowe, dopingujące i euforyzujące, uspokajające oraz hormonalne. Zawierają one szereg substancji chemicznych, które powodują nałóg. Wyróżniamy kilka rodzajów  leków, które najczęściej uzależniają: opioidy, barbiturany i benzodiazepiny. 

Opioidy 

Jest to grupa substancji naturalnych lub syntetycznych, które wiążą się z receptorami opioidowymi. Opioidy pozyskuje się poprzez chemiczną modyfikację opiatów – substancji wyekstrahowanych z opium, czyli wysuszonego soku z niedojrzałych makówek lekarskich. Przykładami opioidów są: morfina, kodeina, fentanyl, oksykodon, ale również endorfina, dynorfina i enkefalina, które występują naturalnie w organizmie. Głównym zaleceniem stosowania tych leków jest leczenie silnego bólu. Niektóre z nich, na przykład kodeina w bardzo małych dawkach jest sprzedawana bez recepty. Opioidy należą do najbardziej uzależniających substancji znanych człowiekowi. W zależności od sposobu i częstotliwości podania uzależnienie psychiczne może pojawić się w krótkim czasie. 

Barbiturany 

Barbiturany to potoczna nazwa pochodnych kwasu barbiturowego. Mają one działanie nasenne i uspokajające. W dużej części zostały wycofane ze spisu leków ze względu na wytwarzanie tolerancji, duży potencjał uzależniający i toksyczność. Wpływają depresyjnie na układ naczynioruchowy i oddechowy. Nie mają działania przeciwbólowego ale nasilają działanie leków o takich właściwościach. 

Benzodiazepiny 

Grupa leków o działaniu przeciwlękowym, uspokajającym, nasennym, przeciwdrgawkowym, amnestycznym i miorelaksacyjnym. Benzodiazepiny stosowane są powszechnie do doraźnego leczenia nasilonego lęku, bezsenności, łagodzenia objawów odstawiennych w alkoholizmie, w premedykacji do zabiegów diagnostycznych i chirurgicznych, sedacji pooperacyjnej. Wszystkie benzodiazepiny mogą wywołać też działania paradoksalne. 

Jak wyjść z uzależnienia od leków?

Leki stosowane w dużych, regularnych ilościach wywołują wiele działań niepożądanych: zaparcia, zahamowanie oddechu, euforia, nudności, objawy depresyjne, urojenia, halucynacje i omamy, lęki. 

Osoba chora powinna pod nadzorem lekarza stopniowo zmniejszać dawkę uzależniającego preparatu. Najlepszym rozwiązaniem jest terapia w zamkniętym ośrodku leczenia uzależnień. Wdraża się zarówno leczenie oparte na detoksie, jak i psychoterapię. Leczenie jest długie i trudne, ale w ośrodku z pewnością przebiegnie ono w o wiele bardziej skuteczny sposób. Odpowiednie leczenie uzależnień lekowych umożliwia choremu powrót do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie.